W ostatnich tygodniach coraz mocniej wybrzmiewają dyskusje o przyszłości Bochni. Zapewne każdy ma swoje pomysły, co można zrobić lepiej, szybciej, efektywniej a może taniej? Niewątpliwie wiele z tych głosów formułowanych przez opinię publiczną zasługuje na uwagę, a część pewnie warto wdrożyć ku pożytkowi naszej lokalnej społeczności. Należy jednak zadać sobie pytanie, jak pokonać drogę od dobrych pomysłów do realizacji, szczególnie poruszając się w strefie przestrzeni publicznej.
Takim narzędziem kreującym rozwój, wyznaczającym cele, wskazującym zadania do wykonania, harmonogram prac i źródła finansowania oraz spajającym wszystkie aktywności lokalnych władz w aspekcie społecznym, gospodarczym i przestrzennym może stać się strategia rozwoju gminy. Tryb przypuszczający nie jest tu bez znaczenia: strategia może spełnić powyższe założenia lub pozostać tylko kolejnym dokumentem istotnym w procesie pozyskiwania funduszy unijnych, o którym nikt nie pamięta z wyjątkiem czasu corocznych sprawozdań z jej wykonania (a to też materia niezbyt popularna).
Rok 2021 to idealny moment na dyskusję i przygotowanie nowej strategii dla Bochni z kilku powodów:
- Dotychczasowa Strategia Rozwoju Gminy Miasta Bochni obowiązywała w okresie 2011-2020,
- Od 13 listopada 2020 r. obowiązuje pakiet nowych przepisów w zakresie polityki rozwoju, który daje podstawy prawne dla tworzenia dokumentów strategicznych na szczeblu samorządowym,
- W grudniu ubiegłego roku została przyjęta Strategia Rozwoju Województwa „Małopolska 2030”, z którą dokumenty lokalne powinny być spójne,
- W tym roku rozpoczyna się nowa perspektywa dla Funduszy Europejskich obowiązująca do 2027 r., a co oczywiste środki zewnętrzne są głównym źródłem finansowania inwestycji w gminach,
- Nowe przepisy nakładają na samorządy obowiązek prowadzenia licznych konsultacji: zarówno z mieszkańcami miasta, organizacjami, przedsiębiorcami oraz okolicznymi gminami, jak i władzami wojewódzkimi. Ponadto nowa strategia wraz z innymi dokumentami planistycznymi na poziomie gminy np. w zakresie rewitalizacji, rozwiązań komunikacyjnych czy planów zagospodarowania ma tworzyć spójną całość, a także korzystać z Raportu o Stanie Gminy, jako corocznego instrumentu kontrolującego postępy w jej wdrażaniu.
Te kilka punktów rysuje nam ogromną przestrzeń do dyskusji i nie mniejszy zakres pracy do wykonania, który trzeba rozłożyć na kilkanaście miesięcy. Tutaj zasadnym wydaje się pytanie, czy podjęcie takiego wyzwania jest warte kosztów i trudności? W mojej ocenie zdecydowanie tak i nie jest to tylko idealistyczne założenie, że dobrze opracowana strategia zagwarantuje realizację wyznaczonych w niej celów. Wszak w myśl starej zasady, że „papier wszystko przyjmie” można opracować bardzo estetyczny dokument, pełen frazesów i nierealnych planów. Jednak o istotności nowej strategii decyduje sam proces jej tworzenia, a także elementy, które mają się w niej znaleźć. Pomijam tutaj zakres merytoryczny, bo to powinna być kwestia oczywista. Warto, zatem przyjrzeć się, z czym mam do czynienia, co odróżnia nową strategię od tej poprzedniej? (Poniższe informacje za „Strategia rozwoju gminy. Przewodnik praktyczny”, opracowany na zlecanie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej)
- Niebagatelną rolę ma do odegrania Rada Miasta, która w drodze uchwały określa szczegółowy tryb i harmonogram prac nad projektem strategii wraz z określeniem trybu jej konsultacji. To właśnie zakres tychże konsultacji i przeprowadzenie ewaluacji wypracowanych rozwiązań jest niezwykle istotny. Stanowi okazję do poznania opinii mieszkańców miasta oraz lokalnych partnerów społecznych i gospodarczych, ale też sąsiednich gmin oraz zarządu województwa. Solidne zrealizowanie tego procesu, przy faktycznym zaangażowaniu ww. stron pozwoli uniknąć jakże częstych nieporozumień i wypracować cele (przynajmniej) akceptowalne dla nas wszystkich.
- Nowe przepisy definiują kilka obowiązkowych rozdziałów strategii gminy, m.in.:
– model struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy,
– ustalenia i rekomendacje w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie,
– obszary strategicznej interwencji określone w strategii rozwoju województwa oraz ewentualnie obszary strategicznych interwencji dla gminy,
– ramy finansowe dla strategii.
Podsumowując, zarysujmy uproszczony model opracowania Strategii Rozwoju Gminy Miasta Bochnia 2030: Władze miasta rozpoczynają proces diagnozy sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej, a na podstawie wyciągniętych wniosków przygotowują założenia do nowej strategii → Rada Miasta uchwala plan prac nad strategią → Po przeprowadzeniu szeroko zakrojonych konsultacji i ewaluacji przyjętych rozwiązań powstaje strategia rozwoju Bochni, która: wyznacza ambitne, ale możliwe do realizacji cele z podziałem na konkretne zadania wraz ze wskaźnikami do pomiaru stopnia ich wykonania, źródłami finansowania i odpowiedzialnymi za ich wykonanie jednostkami samorządowymi. Strategia porządkuje całość dokumentów planistycznych tworzonych przez Urząd Miasta, a postępy w jej realizacji są, co roku monitorowane i oceniane za pomocą Raportu o stanie gminy.
Powyższy model to plan idealny i pozostaje otwarte pytanie, czy Strategia rozwoju Gminy Miasta Bochnia 2030 stanie się ważnym narzędziem polityki rozwoju, czy też zaginie w zakamarkach Biuletynu Informacji Publicznej i miejskiej strony internetowej? Wszystko zależy od zaangażowania władz miasta i nas mieszkańców w proces wypełnienia treścią nowej strategii, ale to już osobny temat do omówienia.
Dominik Mucha – Stowarzyszenie Reaktor B7